Het hart heeft een pompfunctie. Deze bestaat uit de samentrekkende spieren van het hart en de hartkleppen. Het bloed dat uit de longen terugvloeit naar het hart komt terecht in de linkerboezem. Dit bloed bevat veel zuurstof en stroomt vandaar langs de klep naar de linkerkamer die een dikkere gespierde wand heeft. Door samentrekking van de linkerkamerwand wordt het bloed uit het hart weggepompt via de aortaklep (is de hartklep die tijdens de onderdruk, voorkomt dat er bloed uit de aorta, terugstroomt naar het hart) naar de aorta (grote lichaamsslagaderdie loopt vanaf de aortaklep, die de begrenzing vormt met de linkerkamer van het hart, langs de wervelkolom naar de buik).

Na een circuit door het lichaam te hebben gemaakt komt het nu zuurstofarme bloed in de rechterboezem terug. Daar gaat het langs de klep naar de rechterkamer en wordt bij de volgende contractie van het hart weer langs een klep naar de longslagader geperst waarna het in de longen kooldioxide (CO2) (zuurstofarm bloed) afstaat en weer verzadigd wordt met zuurstof (O2) (zuurstofrijk bloed) . Het wegpompen van het bloed is een actief proces, de hartspier trekt zich samen (bovendruk). Na deze druk volgen de ontspanning en rustfase (waarin de spiercellen zich opnieuw 'opladen' voor de volgende contractie), de onderdruk. Tijdens deze druk vullen de boezems en kamers zich weer met bloed. Dit is voor het grootste gedeelte een passief proces. Pas aan het eind van de onderdruk, als de boezems zich samentrekken wordt nog meer bloed de kamers ingeperst. Hierdoor komen deze een beetje onder spanning te staan, waardoor de samentrekking van de kamers extra krachtig wordt. De onderdruk duurt ongeveer twee maal zo lang als de bovendruk.

Het hart pompt in rust bij een volwassene ongeveer 5 liter bloed per minuut rond; bij inspanning kan dit ongeveer vervijfvoudigd worden, afhankelijk van trainingstoestand en leeftijd.

Hartfrequentie

Een normale hartslag heeft bij volwassenen in rust ongeveer een frequentie tussen 60 tot 80 slagen per minuut. Getrainde sporters in rust kunnen hier behoorlijk onder zitten (45/min) en bij inspanning, angst of stress kan de hartslag wel tot boven de 200/min oplopen. Een vuistregel voor de maximaal haalbare normale hartslag is (220 minus de leeftijd in jaren). De hartslag is dynamisch en past zich snel aan de behoeften van het lichaam aan. Als het hart niet op een normale manier klopt, gegeven de omstandigheden, namelijk te snel, te langzaam, of te onregelmatig, spreken we van een ritmestoornis.

Bij een hoge bloeddruk zal er meer druk komen te staan op je bloedvaten. Hierdoor kunnen op termijn de wanden van de bloedvaten beschadigd raken. Dit proces begint vaak eerst in de kleinere vaatjes van het lichaam die bijvoorbeeld voor komen in de nieren of de ogen. Als de vaten beschadigd raken en vernauwen wordt het moeilijker voor het hart om bloed door de vaten te pompen. Het hart krijgt dan meer te verduren, en dit kan gevolgen hebben voor het goed functioneren van het hart. Een verhoogde bloeddruk geeft daarom op de langere termijn dan een verhoogde kans op hart- en vaatziekten, zoals een hartinfarct of een beroerte.